Heilig Avondmaal - Dwalingen

Vandaar dat de pausgezinden en anderen die hen nadoen zeker niet licht zondigen, die brood gebruiken dat geen brood is, dat is zeer kleine schijfjes van zeer dunne gedaante, en licht als een schaduw, vreemd aan de ware gedaante van brood, en die naam niet waard, die geen kracht hebben om te voeden, en wel ouwels of oblaten, gelijk zij ze noemen; alsook ongegist, als uit noodzakelijkheid van sacrament, naar het voorbeeld van Christus. En ook dat zij ter wille van het mysterie verdunde wijn gebruiken; waarover sommige ouden al te subtiel en verwaterd gefilosofeerd hebben, zoals Cyprianus en anderen.

Daarom dwalen de pausgezinden die wezensverandering, en anderen die wezensgemeenschap leren, die beweren dat deze uitspraken eigenlijk zijn, ernstig. En zij zeggen ook zelf niet werkelijk datgene wat de Schrift zegt, gelijk hun interpretatie aanwijst. Want de vraag is niet wat er uit het brood wordt, of waar het lichaam en bloed van Christus is of zich verbergt, hetzij onder blote gedaanten, hetzij onder brood en wijn, hetgeen in werkelijkheid is subjecten van de praedicaten maken. Verder wijl ze onder dit, of de eeuwige gedaanten van brood en wijn, gelijk gene, of brood en wijn, gelijk deze, verstaan, en daaronder, als de inhoud, het lichaam en bloed des Heeren begrijpen, voeren zij noodzakelijkerwijze in het subject de troop van de synecdoche[1] in. Omdat ze tenslotte daaraan bovendien de bestaanswijze van tekenen, zonder welke niets een sacrament is, toekennen, hetgeen zonder bepaalde woorden van instelling (want het zijn tekenen krachtens instelling) die de akte van het betekenen verklaren niet kan geschieden, welke ook naar hun gevoelen geen andere zijn dan, Dit is Mijn lichaam, dit is Mijn bloed, moeten zij, of ze willen of niet, opdat de verhouding van het praedicaat tot het subject adaequaat zij, noodzakelijk in het praedicaat een metonymia erkennen, tenzij ze alle bestaanswijze van sacrament en teken onderst boven keren.

[1] Een synecdoche (Grieks συν-εκδοχή, iets wat samen met iets anders wordt verstaan) is in de grammatica en de retorica een stijlfiguur waarbij een klein deel en een groter geheel met elkaar in verband worden gebracht. Synecdoche is een vorm van beeldspraak en kan worden opgevat als metonymie.

Stelling 1. De pausgezinden hebben in plaats van het Avondmaal door Christus Zelf ingesteld, ons de mis opgedrongen. Wat dat aan gaat, gelijk Augistinus gene (In evangelium Ioannis tractatus, hoofdstuk 26) terecht een sacrament van de godsvrucht, een teken van eenheid, en een band van de liefde noemt, zo kan deze daarentegen een sacrament van de goddeloosheid, een teken van afval en een band van de onenigheid genoemd worden: daar in haar een verzonnen lichaam van Christus door zulk soort afgodendienaars aangebeden wordt, die, terwijl ze van de eerste sacramentele instelling van Christus, gelijk boven is aangetoond, zeer ver afwijken, de reformatoren van deze afvallige afgoderij van hen met een Vatiniaanse haat gehaat hebben.